روستای نمونه محمود آباد

 یکی از کارهایی که دکتر پاکدامن همیشه در مورد آن صحبت میکرد و به نظر من اقدامی بود که اگر با حمایت و پیگیری مسئولین آن زمان انجام می شد می توانست گامی بلند برای آمایش سرزمین باشد  بازسازی و نوسازی دهکده محمود آباد قزوین در دهه ۵۰ شمسی بود. محمودآباد نمونه شهری زیبا در استان قزوین است . این شهر در ۷ کیلومتری مرکز استان قزوین قرار دارد.

همانطور که میدانیم ایران کشوری است که به صورت دوره ای شاهد زلزله های کوچک و گاهی بسیار بزرگ است . از طرفی بافت فرسوده و کاهگلی روستاها اولین علل تلفات جانی و مالی به حساب می آیند.

مقدمه ای بر نوسازی روستاهای کشور

زلزله ۹ و ۱۰ شهریور ماه در خراسان آخرین زلزله‌های ایران نمی‌تواند باشد و تنها نقاط ویران شده پس از این زلزله در شرق ایران نیستند که باید توجه به برنامه ریزان و مقامات مسئول را به خود جلب نمایند.
در اطراف نقاط ویران شده و در سایر نقاط ایران مردم بسیاری از روستاها و شهرها در خطر دائمی بسر می‌برند. بیش از ۹۵ درصد تلفات جانی زلزله‌های ایران در اثر نوع خانه‌ها و مساکن بوده است ولی متاسفانه پس از هر زلزله و انجام کمکهای فوری مساله فراموش شده است.
دوباره سازی روستاها و شهرهای مناطق زلزله خیز باید به صورت مساله‌ای ملی مطرح شود و طبق برنامه مشخص دوباره سازی در شهرها و دهات این مناطق آغاز گردد. جنوب خراسان امروز از این نواحی است و باید هر گونه تصمیمی که درباره این منطقه اتخاذ می‌شود در جهت اجرای برنامه عمومی دوباره سازی کلیه نواحی زلزله خیز کشور باشد.
ایجاد سازمان تحقیقاتی برای بررسی کلیه این مناطق و تهیه طرحهای اجرائی نمونه برای مساکن روستاها و تهیه مقررات مربوط به نظارت تفننی ساختمانها و مطالعات مهندس زلزله به صورت اصولی از هم اکنون لازم و ضروری است.
وضع مسکن و نیازمندیهای فعلی نقاط مختلف کشور باید توسط این سازمان مورد مطالعه دقیق قرار گیرد و نقشه‌های تیپ برای هر نوع مسکن با توجه به روشهای ساختمانی رایج در هر ناحیه و مصالح محلی تهیه گردد و روستائیان با استفاده از کمک فنی و کمکهای مالی به دوباره سازی مساکن خود بر اساس این طرحها تشویق شوند. نوسازی منازل و دوباره سازی روستاها و شهرها در مناطق زلزله زده خراسان با این پندار که این اولین قدم در راه دوباره سازی صحیح کلیه نقاط زلزله خیز کشور خواهد بود مورد مطالعه کارشناسان قرار گرفته و از آنجائی که دوباره سازی باید همراه با تجدید بنای اقتصادی و استفاده حداکثر از منابع موجود باشد مطالعات همه جانبه نیز برای ارائه طرحهایی که در بهبود وضع اقتصادی و اجتماعی مردم ساکن شهرستانهای گناباد – بیرجند – فردوس باشند انجام گرفته است.

هدف طرح

بررسی استعداد طبیعی و ظرفیت اقتصادی مناطق جنوبی خراسان و میزان و شرائط بهره برداری از این ظرفیت و ارائه پیشنهادات و پروژه‌های عملی و اجرائی برای حداکثر بهره برداری از منابع انسانی و طبیعی موجود در منطقه و ارتباط آنها با دوباره سازی روستاها و شهرهای ویران شده در مناطق زلزله زده خراسان موضوع مطالعات هیات اعزامی از طرف سازمان برنامه به مناطق زلزله زده بوده است.
کارشناسان با هدف تهیه برنامه جامع اقتصادی برای کلیه مناطق جنوبی خراسان در دو مرحله مطالعات خود را انجام داده‌اند.
در مرحله اول پس از بررسی عمومی منطقه گزارشی تهیه گردید که در آن علاوه بر پیشنهادات کلی برنامه مطالعات مرحله دوم نیز ارائه شده بود.
این گزارش حاوی نتایج مطالعات مرحله دوم که طبق برنامه‌ای که در گزارش فوق پیشنهاد شده بود انجام شده می‌باشد. بنابراین حدود مطالعات تنها دوباره سازی شهرها و دهات ویران شده نبود بلکه هدف مطالعه دوباره سازی کلیه منطقه از نظر زیر بنای اقتصادی و اجتماعی بوده است و چون اجرای چنین طرحی نیاز به اعمال سیاستهای اجرائی و خطوط مشی مشخص دارد تا حدود امکان این سیاستها نیز در این گردش ذکر گردیده است.
بدیهی است که تنها دوباره سازی خانه‌های خراب شده نمی‌تواند کمکی در بالا بردن سطح زندگی روستاها و اقتصاد منطقه بنماید ولی صرف سرمایه‌ها و اعتبارات زیاد برای ایجاد مسکن بدون داشتن برنامه کلی اقتصادی سبب خواهد گردید که از سرمایه‌های به کار رفته ساکنین منطقه به سبب کمبود درآمد خود نتوانند بهره برداری نمایند. بنابراین لازم به نظر می‌رسد که کلیه فعالیتهای عمرانی در منطقه تحت نظم برنامه‌ای قرار گیرند به طوری که اعتباراتی که اکنون به صورت کمک و یا سرمایه‌های عمرانی برای این منطقه در نظر گرفته شده است بتوانند در بهبود اساسی وضع اقتصادی و بهبود بهره برداری از کلیه منابع موجود در ناحیه موثر واقع گردد. روشن است که چنان چه چنین نظم برنامه‌ای در نظر گرفته شود دوباره سازی شهرها و روستاها نیز که بر اساس مطالعات و سیاستهای عمرانی پیشنهاد شده انجام خواهند گرفت خود قسمتی از مجموعه عملیات عمرانی را تشکیل خواهند داد.

گزارش تحویل خانه های روستای محمود آباد

صورتجلسات تایید طرح روستای نمونه قزوین

دهکده محمود آباد اولین دهکده ای بود که به صورت نمونه بعد در ابتدای دهه ۵۰ شمسی مورد بازسازی قرار گرفت. برای طراحی این آبادی، از الگوی واحدهای همسایگی استفاده شد و هر مجموعه کوچکی از خانه‌ها دارای یک میدان با فضای سبز شدند. فضاهای خدماتی از جمله مسجد، مدرسه، حمام، مرکز درمانی و جز آن‌ها نیز در این زمان ساخته شده که ساکنان از آن‌ها استفاده می‌کردند. این طرح به صورت مشارکتی آغاز شد که ساکنین روستا در بانک حساب به مبلغ تعیین شده باز کرده و هزینه نوسازی را به صورت اقساط پرداخت میکردند. نتیجه این طرح روستایی ضد سیل و زلزله بود که با همیاری مردم ساخته شده بود . قرار بر آن بود که این روستاهای نمونه به همین شیوه در سراسر کشور ساخته شوند، از همین رو، نام این آبادی به محمودآباد نمونه شهرت یافت. اما این طرح متوقف شد.

علت توقف طرح را دکتر پاکدامن اینگونه بازگو می کرد : بعد از بازسازی روستا نامه هایی از روستاهای اطراف دریافت میشد که آنها آمادگی خود را برای بازسازی اعلام میکردند. پس از پیگیری بسیار زیاد درخواست ها به من گفتند ” اعلیحضرت یکبار یه جا رو افتتاح میکنه ” و پروژه ای به این بزرگی با بررسی های زیاد و صرفه ساعت ها نیروی کار متخصص مسکوت ماند.

اسناد مالکیت و امضاء ساکنین روستا

تصاویر روستای نمونه محمود آباد قزوین

آمایش سرزمین پژوهش برای ساختمان خانه‌های روستایی مقاوم در مقابل زلزله

مطالب زیر چکیده از تحقیقاتی است که در راستای ساخت شهرک نمونه محمودآباد صورت گرفته است و در چند جلد کتاب آماده شد که متاسفانه با اینکه این طرح می توانست انقلابی در نوسازی کشور پدید بیاورد اما در همان ابتدا ناکام ماند.

دهکده نمونه محمودآباد در حال حاضر

یکی دیگر از مواردی که دکتر خسرو پاکدامن را از سایرین متفاوت می کند پیگیری امور بود . این ویدئو که توسط ایشان تهیه شده نشان دهنده این امر است . این ویدئو دهکده نمونه محمودآباد را در سالهای اخیر نشان میدهد . از آنجا که هزینه ساخت خانه ها به صورت همیاری و با پرداخت اقساط توسط اهالی ساخته شده است ، همه ساکنین مالک منازل خود شدند و توانستند جهت ارتقا منازل اقدام نمایند. تنها مسکنی که در دهکده دست نخورده باقی مانده خانه کدخدای ده می باشد که در فیلم زیر میتوانید آن را ببنید.